Millennials leven in het moment en willen vooral nú genieten. Sparen? Dat komt later wel. Maar juist deze groep heeft baat bij een financiële buffer.
Contentmarketing. Dit artikel schreef ik in opdracht van Moneyou Create. Het verscheen op 26-06-2018 op Medium.
Journaliste Pauline Bijster (35) heeft vrijwel nooit geld op haar rekening staan, maar wél een druk bezocht airbnb-account. Als de wasmachine en auto tegelijk kapot gaan en ze een belastingaanslag krijgt, moet ze — weer — geld lenen van haar moeder. Dat schrijft ze in het artikel ‘Ik leen dus, ik leef ’, dat vier jaar geleden in het Volkskrant Magazine verscheen. Bijster beschrijft haar uitgavenpatroon en dat van veel van haar vrienden als volgt: ‘We leven voor de lol, hebben netjes gestudeerd, maar tegelijkertijd veel meer geleend dan we nodig hadden. ‘‘Dat komt later wel goed,’’ dachten we. Want ergens in dat vage later zouden we geld gaan verdienen. En dus konden we altijd op een terras zitten en altijd als we wilden op reis.’ De financiële situatie van Bijster is tekenend voor die van veel millennials. Uit onderzoek van DirectResearch van ABN AMRO bleek dat Nederlandse millennials veel moeite hebben zich aan hun budget te houden en nauwelijks sparen. En als ze sparen, is dat voor het maken van een mooie reis.
Geen bezittingen
‘Waarom sparen als ik toch geen dure designbank wil?’, lijken veel twintigers en dertigers te denken. Deze generatie geeft in tegenstelling tot eerdere generaties namelijk bijzonder weinig om bezittingen. Millennials lenen dus ook liever spullen dan dat ze ze opnieuw aanschaffen. Ook stellen ze geluk en zingeving boven rijk worden. In de Tegenlicht-aflevering Mensen van nu vertelt documentairemaakster Sarah Domogala dat ze het gevoel heeft dat het enige waar ze écht in moet investeren haar eigen welzijn en ontwikkeling is. Ze legt uit: ‘Ik denk dat daar de echte waarde voor mij in is gaan liggen. Eerder dan in mijn bankrekening of mijn hypotheek of mijn levensverzekering. Die ik allemaal niet heb.’
Fuck-Off-Fonds
Maar wat veel twintigers en dertigers lijken te vergeten is dat je met geld niet alleen spullen koopt, maar ook vrijheid. Twee jaar geleden introduceerde de Amerikaanse journaliste Paulette Perhach de term Fuck-Off-Fund. Op de website Thebillfold.com beschrijft ze het verhaal van een jonge vrouw wiens uitgavenpatroon veel weg heeft van dat van journaliste Pauline Bijster, zo drinkt ze dagelijks dure cocktails met haar nieuwe collega’s. Maar dan eindigt haar betaalde stage voordat ze een nieuwe baan heeft en al snel komt ze constant geld tekort. Gelukkig kan haar vriend een aantal maanden haar deel van de huur betalen. Een paar maanden later heeft ze een nieuwe baan, maar haar salaris gaat vooral op aan het afbetalen van de schulden die ze inmiddels heeft opgebouwd. Doodsbang om die baan kwijt te raken, zegt ze niets van de de seksuele avances die haar baas maakt. Zonder werk komen te zitten is financieel gezien immers GEEN optie. Tussen haar en haar vriend gaat het inmiddels niet meer zo goed, maar vanwege geldgebrek durft ze niet bij hem weg te gaan. En dan neemt ze een besluit. Ze begint met geld opzij zetten in een speciaal potje, een zogeheten Fuck-Off-Fonds. Geld dat ervoor zorgt dat ze van niets en niemand afhankelijk is.
Altijd een flexcontract
Het artikel werd een enorme hit en het Fuck-off-Fonds een veel gebruikt begrip. Vooral in vrouwenbladen wordt veelvuldig met de term gesmeten. Maar uiteraard zou iedereen — en dus niet alleen vrouwen — zo’n spaarpotje moeten hebben. En ja, dat geldt zeker voor millennials. Was een vast contract voor eerdere generaties de norm? Inmiddels is die zekerheid eerder uitzondering dan regel. Zo werkt een derde van de Nederlanders onder de vierendertig jaar op dit moment op een flexcontract. Niets mis mee, zou je zeggen. Millennials hoppen toch al voortdurend van baan. Maar het effect van het hebben van een flexcontract in plaats van een vast contract moet niet onderschat worden. Zo zegt WRR-onderzoeker Monique Kremer in een artikel in de Volkskrant: ‘Hoe meer zekerheid mensen hebben hoe meer risico’s ze durven te nemen.’ Ook ervaren mensen met een flexcontract veel meer stress dan mensen in vaste dienst. Kremer: ‘Dat kan tot gezondheidsproblemen leiden.’ Daar kan de millennial over mee praten. Ruim zeventien procent van de Nederlandse mensen tussen de vijfentwintig en vijfendertig jaar heeft last van burn-out klachten. Niet zo gek. Deze generatie is heel ambitieus en eist veel van zichzelf. Ze zijn voortdurend bezig met beter presteren. Maar ze moeten ook wel. Zonder vast contract is immers altijd de kans aanwezig dat je ineens zonder werk komt te zitten. Dan kan je maar beter zo hard mogelijk werken in de hoop dat de baas je nog even wil behouden.
Vrijheid om te kunnen stoppen met je baan
Het ziet ernaar uit dat een vast contract alleen nog is weggelegd voor de ‘happy few’, de arbeidsmarkt flexibiliseert namelijk in rap tempo. Millennials kunnen de financiële zekerheid die een contract voor onbepaalde tijd biedt dus maar beter zelf creëren. Bijvoorbeeld door te bouwen aan een flink Fuck-Off-Fonds. Als je weet dat je een paar maanden zonder inkomen voort kan, is het idee dat je wellicht je baan kwijt kunt raken ineens een stuk minder beangstigend. Bovendien, wil je dan misschien wel helemaal niet blijven hangen in die vervelende functie. Spaargeld geeft namelijk de ruimte om even rustig rond te kijken op de arbeidsmarkt zonder dat je de rekeningen direct niet kan betalen. Zit je eigenlijk tegen een burn-out aan te hikken, maar kun je je het financieel niet veroorloven om niet te werken? Wie spaargeld heeft, kan het zich wel permitteren om mentaal gezien weer een paar maanden op krachten te komen.
Vrijheid om je te kunnen bijscholen
Daar komt bij dat de arbeidsmarkt in rap tempo verandert. Door automatisering zullen veel van de huidige banen verdwijnen, tegelijkertijd zullen er nieuwe functies verschijnen. De kans dat millennials hun hele leven hetzelfde werk zullen doen? Die is klein. De huidige twintigers en dertigers zullen zich dan ook hun hele leven bij moeten scholen. En nee, dat zal lang niet altijd vergoed worden door de werkgever. Dikke kans dat millennials op een bepaald punt in hun carrière geld voor scholing nodig zullen hebben. En dan is een behoorlijk spaarpotje wel verdomd handig.
Natuurlijk kun je daarvoor ook bij je ouders aankloppen, maar dan zul je je studiekeuze waarschijnlijk moeten verantwoorden. Net als destijds op je achttiende. Inderdaad, geen fijn vooruitzicht.
Vrijheid als spaardoel
Natuurlijk is het hartstikke leuk om drie keer per dag cappuccino buiten de deur te drinken en drie keer per jaar op vakantie te gaan. Maar de vraag is in hoeverre je daar écht een gelukkiger mens van wordt. Zeker als dat betekent dat je door dit uitgavenpatroon blijft hangen in een functie die niet bij je past of de relatie waar je eigenlijk klaar mee bent niet uitmaakt. Veel twintigers en dertigers mogen dan niet om materiële zaken geven, geld stelt je ook in staat om iets anders te kopen, namelijk vrijheid. En dat is dan ook precies waar het Fuck-Off-Fonds voor bedoeld is. Een potje dat je de vrijheid geeft om je leven in eigen hand te nemen. Vrijheid om te kunnen stoppen met die baan waar je elke dag met lood in je schoenen naar toe gaat. Vrijheid om even helemaal niet te werken omdat je relatie net uit is. Vrijheid om je te kunnen omscholen. Vrijheid om te investeren in je eigen welzijn en ontwikkeling. Klinkt als best een aantrekkelijk spaardoel toch?